Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2010

Μια εκδρομή, μια ακόμη αφορμή για μια συζήτηση που πρέπει κάποτε να γίνει...

Γράφει ο ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ ΛΕΦΤΕΡΗΣ - Χημικός

Ακόμη κι αν τα τελευταία χρόνια οι σχολικές εκδρομές τραβάνε πάνω τους (δικαιολογημένα ή όχι) μέρος της κριτικής που ασκείται ενάντια στο Δημόσιο Σχολείο, δεν παύουν να αποτελούν μια σημαντική πτυχή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μπορεί το γεγονός αυτό καμιά φορά να γίνεται δυσδιάκριτο καθώς εύκολα κρύβεται πίσω από τις «πολιτιστικές» επισκέψεις στα διάφορα σκυλάδικα ή αντίστοιχες καταστάσεις, όμως δεν είναι πάντα έτσι ή καλύτερα, μπορεί να είναι και αλλιώς.
Η όμορφη περιήγηση που οργάνωσαν οι καλοί συνάδελφοι Άννα και Σταύρος του Λυκείου Κατσικά, είναι ένα καλό παράδειγμα γι’αυτό.
Ο περίπατος των παιδιών μας της Β’ τάξης την περασμένη Πέμπτη ήταν κάτι παραπάνω από μια τουριστικού τύπου επίσκεψη στην παλιά πόλη των Γιαννίνων. Ήταν μια επαφή με την πραγματική καρδιά της πόλης, με ό,τι αξίζει σ’αυτήν, κι αυτό που έχει κάνει ακόμη και ξένους σαν εμένα να την αγαπήσουν σαν δικιά τους.
Στην Κουντουριώτη λοιπόν, στο Μώλο και στο Κάστρο, εκεί είναι που νιώσαμε την παρουσία ενός φαντάσματος που αποσύρθηκε οικειοθελώς μέχρι να το ανακαλύψουμε ξανά και να το δικαιώσουμε.
Μέσα στην ίδια την κοιλιά του κτήνους, της μεταμόρφωσης των Γιαννίνων σε μια τουριστική υπερπαραγωγή όπου ούτε λίγο ούτε πολύ τίποτε δεν αξίζει αν δεν μπορεί να μετατραπεί σε καφετέρια, η περιοχή αυτή προβάλλει μια εκπληκτική αντίσταση μέσα από τη δύναμη που της δίνουν οι ιστορικές της παρακαταθήκες: αυτές που αγγίξαμε στον εκπαιδευτικό μας περίπατο.
Η κλειδωμένη πόρτα της Συναγωγής ίσως φανερώνει μια καχυποψία, που κάποιοι πολύ μικροσκοπικοί συμπολίτες μας φροντίζουν να κρατήσουν ζωντανή με τις συνεχείς βεβηλώσεις του εβραϊκού νεκροταφείου. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Εδώ άνθησε, σε πλήρη αρμονία με τον υπόλοιπο χριστιανικό και μουσουλμανικό πληθυσμό, μια μυθική κοινότητα των ρωμανιωτών εβραίων. Μια κοινότητα που μοιράστηκε τον πολιτισμό της με την πόλη, που έδωσε πολλά όχι μόνο με τα οικονομικά επιφανέστερα μέλη της αλλά και με κείνα που βγήκαν στο βουνό για να εκπληρώσουν την προφητεία ενός από τα πιο άξια παιδιά τους, του ποιητή-αυτών-που-πρόκειται-να-έρθουν, του Γιοσέφ Ελιγιά.
Στον ίδιο χώρο, τα δυο μεγάλα τζαμιά τεντώνουν τους μιναρέδες τους σαν κεραίες για να αφουγκραστούν την ανάσα του Αλή, τα ανεκπλήρωτα σχέδιά του για μια μεγάλη πολιτεία. Βέβαια, κάποιοι συντοπίτες μας -κάπως ίδιοι με κείνους που εκτονώνουν την κατωτερότητά τους στα εβραϊκά μνήματα- φρόντισαν με φτηνιάρικες παρεμβάσεις να ξεριζώσουν πολλά από τα σημάδια του ισλαμικού στοιχείου, σε μια προσπάθεια ίσως να σβήσουν από την ιστορία της πόλης μας την παρουσία μιας ακόμη μεγάλης κοινότητας.
Όλα αυτά πλέχτηκαν στον ιστορικό αργαλειό των Γιαννίνων μαζί με το νήμα των Κομνηνών στην επίσκεψή μας στο Βυζαντινό Μουσείο. Ένα νήμα που ξετυλίχτηκε μπροστά μας και έφτασε μέχρι τη δουλειά των μαστόρων-αγιογράφων του Καπεσσόβου. Τούτες οι κληρονομιές, αν και με την πρώτη ματιά πιο «ελληνικές», δεν γλύτωσαν ούτε αυτές από τη μανία των νεοελλήνων μας, που βλέπει στην περιοχή που κάποτε ορθωνόταν η μητρόπολη του Δεσποτάτου ακόμη ένα «ωραίο μέρος για να πιείς τον καφέ σου».
Ο μεγάλος Ηλίας Πετρόπουλος έκανε κάποτε μια πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία μια πόλη σαν τα Γιάννινα είναι καταδικασμένη να πεθάνει όταν η λίμνη της γεμίσει... περιττώματα (δεν το είπε ακριβώς έτσι βέβαια!). Στην προχθεσινή μας εκδρομή είχαμε μια καλή ευκαιρία να αντιληφθούμε ότι η ψυχή μιας πόλης μπορεί να αντέξει ακόμη περισσότερο και ότι είναι τα μυαλά των κατοίκων της και όχι μόνο η λίμνη που πρέπει να μείνουν καθαρά. Η αντίσταση της παλιάς μας πόλης (ή μήπως της «μικρής μας πόλης», όπως θα έλεγε ο Δ. Χατζης) στον τουριστικό παροξυσμό που φαίνεται να γοητεύει πολλούς σύγχρονους Γιαννιώτες πηγάζει από το αδικαίωτο παράδειγμά της. Πηγάζει από την παράδοση μιας πραγματικά πολυπολιτισμικής κοινωνίας που προβάλλει τη ζωντανή εικόνα του παρελθόντος της στους χρόνους που έρχονται. Τα παλιά Γιάννινα, η πόλη της αρμονικής συνύπαρξης των τριών κοινοτήτων, στοιχειώνουν ακόμη το μίζερο παρόν μας του ρατσισμού, του αντισημιτισμού και της ισλαμοφοβίας. Η πόλη μας μπορεί φυσικά να γίνει το τουριστικό θεματικό πάρκο που κάποιοι ονειρεύονται. Μπορεί όμως, μαζί με όλους και όλες που από κάθε γωνιά του κόσμου επέλεξαν να στεριώσουν εδώ, να αποτελέσει ξανά μια πόλη «που να χωράει όλους τους κόσμους», μια πολυπολιτιστική φωτοβολίδα που θα φωτίσει τα ταλαιπωρημένα από τους εθνικισμούς Βαλκάνια. Διαλέγουμε και παίρνουμε...
Παπαθανάσης Λευτέρης, Χημικός

(Τις όμορφες φωτογραφίες από το Φετιχιέ Τζαμί και τη Συναγωγή, που συνοδεύουν το κείμενο, παραχώρησε ευγενικά η μαθήτρια Πηνελόπη Αλεξίου την οποία και ευχαριστώ θερμά!)





           Φετιχιέ Τζαμί




                                                                                                                             Συναγωγή

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Λευτέρη, είσαι τόσο μπροστά από αυτούς που έτυχε να κατοικούν σ' αυτόν τον τόπο, που μάλλον δεν σε καταλαβαίνει κανένας.
Η πόλη αυτή κάποτε μοσχοβολούσε από τις τριανταφυλλιές και το αιγόκλημα. Σήμερα βρωμάει σκατίλα.
Και βέβαια δεν είναι άσχετο αυτό με το περιεχόμενο του κρανίου των εκάστοτε αρμοδίων.
Δεν χρειάζεται κομψές εκφράσεις η περιγραφή της θλιβερής πραγματικότητας που βιώνουμε σήμερα στα Γιάννενα.
Και δεν είναι κανένας μας άμοιρος ευθύνης για την κατάντια αυτής της κάποτε πανέμορφης "μικρής μας πόλης".
Αλλά από ένα σημείο και μετά η πόλη αναπτύχθηκε με γνώμονα τα συμφέροντα των οικοπεδούχων και των εργολάβων.
Τα αποτελέσματα αυτής της εγκληματικής λογικής τα βλέπουμε σήμερα αλλά δεν μιλάει κανένας.
Βγάζουν όλοι το σκασμό γιατί δεν υπάρχει οικοπεδούχος που να μην επεδίωξε να στενέψει το δρόμο για να μεγαλώσει το οικόπεδό του. Και αρκετοί το πέτυχαν!
Το έγκλημα της αντιπαροχής στα Γιάννενα υπήρξε ΤΕΛΕΙΟ!!
Η πόλη καταστράφηκε αλλά ένοχος δεν υπάρχει!
Πολλές φορές αναρωτιέμαι μήπως ο εγκέφαλος κάποιων περιέχει ακόμη κατώτερης ποιότητας υλικά από αυτά που κατά τον Πετρόπουλο θα επιφέρουν τον θάνατο της πόλης.

Ανώνυμος είπε...

Ανώνυμε επειδη τα σχολιά σου δεν ειναι μακρια απο τη πραγματικότητα και πράγματι ο συνάδελφος ΛΕΦΤΕΡΗΣ βάζει γενικά ενα σημαντικό προβληματισμο, περιμένω κειμενό σου επώνυμα ,για δημοσια συζήτηση.
Με χαρα θα φιλοξενηθεί στο blog επώνυμο κείμενό σας.
Γ. ΝΤΟΥΡΟΣ

Ανώνυμος είπε...

Στον ίδιο χώρο, τα δυο μεγάλα τζαμιά τεντώνουν τους μιναρέδες τους σαν κεραίες για να αφουγκραστούν την ανάσα του Αλή, τα ανεκπλήρωτα σχέδιά του για μια μεγάλη πολιτεία.

Ανώνυμος είπε...

@ 11:18 μ.μ.
Όσο ποιητικά και να περιγράψεις τα πράγματα, η εγκληματική φύση του γιου της Χάμκως δεν κρύβεται.
Κι ο Χίτλερ κι ο Στάλιν κι ο Αττίλας και κάμποσοι δικοί μας οραματίστηκαν "μεγάλες πολιτείες".
Αναρωτήθηκες ποτέ το ανθρώπινο κόστος που έχουν τα "ανεκπλήρωτα σχέδια" όλων αυτών που η Ιστορία χαρακτηρίζει μεγάλους;
Σκέψου πόσες μάννες έκλαψαν για να ικανοποιήσουν τα καπρίτσια τους αυτά τα διεστραμμένα ζωντανά που πιστεύουν ότι έχουν "ειδική αποστολή" στη γη!

Lefteris P. είπε...

Αγαπητέ/η ανώνυμε/η.
Αν από το άρθρο μου κατάλαβες ότι εξυμνεί τον Αλή ή οποιοδήποτε "μεγάλο ηγέτη" τότε δεν κατάλαβες καλά. Η αναφορά μου σ'αυτόν έχει να κάνει με το συμβολισμό ενός πολιτισμού που διαμόρφωσε τη μοίρα της περιοχής και τίποτε άλλο. Δεν έχω καμία διάθεση να υμνήσω ΚΑΝΕΝΑΝ ηγέτη, και πολύ περισσότερο είμαι ορκισμένος αντίπαλος κάθε εξουσίας του οποιουδήποτε ηγέτη. Είναι εξ'άλλου αναπόσπαστο μέρος της κοσμοαντίληψής μου ότι την ιστορία δεν την κινούν οι ηγέτες, αλλά οι μάζες.
Μου κάνει εντύπωση όμως ότι σε ενόχλησε η αναφορά στον Αλή και όχι στους Κομνηνούς. Αν αυτό σημαίνει ότι η ένστασή σου απέναντι στα "καπρίτσια" των ηγετών είναι εθνικά επιλεκτική, τότε έχουμε πολύ περισσότερα να διαφωνήσουμε από το ιστορικό πρόσημο στην προσωπικότητα του Αλή.
Λευτέρης Π.

Ανώνυμος είπε...

Lefteris,
Ο ανώνυμος 2:06 μ.μ. είμαι.
Το σχόλιό μου αναφέρονταν στον ανώνυμο 11:18 μ.μ. που ξέκοψε μια φράση, και όχι στην ανάρτησή σου που θεωρώ πολύ καλή.
Στην ανάρτηση το κέντρο βάρους προφανώς δεν ειναι ο Αλής.
Στο συγκεκριμένο σχόλιο όμως, ο Αλή Πασάς είναι ... όλο το βάρος και δεν καταλαβαίνω αυτή την αποσπασματική υμνολογία.
Και δεν έχω επιλεκτικές αλλά καθολικές ενστάσεις στα ηγεμονικά καπρίτσια.