Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009

Περί θρησκευτικής ουδετερότητας και κοινωνικής αποδόμησης



Τριαντάφυλλος Σιούλης, Σχολικός Σύμβουλος ΔΕ (ΠΕ01)

Προσφάτως το ΕΔΑΔ αποφάσισε σε σχέση με υπόθεση της Ιταλίας την αποκαθήλωση των Εσταυρωμένων από τις σχολικές αίθουσες. Όπως αναφέρει στην ομόφωνη απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «το κράτος είναι δεσμευμένο στη θρησκευτική ουδετερότητα μέσα στο πλαίσιο της υποχρεωτικής δημόσιας παιδείας. Η παρουσία στα μαθήματα δεν προϋποθέτει τη θρησκευτική πίστη και η δημόσια παιδεία πρέπει να καλλιεργεί στους μαθητές την κριτική σκέψη».
Όπως και άλλες φορές στο παρελθόν, έτσι και τώρα, το Δικαστήριο προτάσσει, ως ένα βαθμό δικαιολογημένα, την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, και ως προς τούτο κανείς δεν έχει αντίρρηση.
Όμως θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως το Δικαστήριο και διάφορες ανεξάρτητες(;) αρχές με αντίστοιχες κινήσεις (πολλές φορές από εχθρότητα κινούμενες), λειτουργούν στο πλαίσιο του ατόμου (ατομικότητας - ατομικισμού) και όχι του προσώπου, το οποίο πρόσωπο, ειδικά για κοινωνίες σαν την ελληνική, προϋποθέτει σχέση, έχει αξία μόνο όταν ανα-φέρεται στον συν-άνθρωπο αγαπητικά, κενωτικά, θυσιαστικά. Το πρόσωπο στην Ορθόδοξη παράδοση εμπεριέχει απροϋπόθετα μια ισχυρή πνευματικότητα κατά το «δος μοι τούτον τον ξένον» της Μ. Παρασκευής. Η καλλιέργεια δε αυτής της πνευματικότητας όταν έχει και υπαρξιακή αναφορά στο Επέκεινα, γίνεται ακόμη πιο ισχυρή, αγαπητική, κενωτική, θυσιαστική για τον Άλλο, τον ξένο, τον διαφορετικό, τον εχθρό. Και σίγουρα οι λαοί που παιδαγωγούνται με Παιδεία που στηρίζεται και σε ανάλογα Σύμβολα (Σταυρούς, Εικόνες κ.λπ.), τα οποία εμμέσως καλλιεργούν μια τέτοια πνευματικότητα, συγκροτούν κοινωνίες όχι απρόσωπες και ατομοκρατικές  αλλά ακριβώς το αντίθετο. Η πείρα έχει αποδείξει πως είναι πιο συνεκτικές, ανθεκτικές και αντιδραστικές σε τάσεις, κινήσεις και καταστάσεις που έχουν σαν στόχο ή αποτέλεσμα τον αμοραλισμό, την μισαλλοδοξία, τελικά την ίδια την αποδόμησή τους.
Ως προς το σημείο τούτο είναι και η αντίδρασή μας, ιδιαίτερα στην προβολή και θεοποίηση της ατομικότητας (ενός ουδέτερου και άχρωμου ανθρωπισμού), έναντι της σχέσης των προσώπων (των οποιονδήποτε συγκεκριμένων προσώπων) όπως παραπάνω γράψαμε. Τα σύμβολα (Σταυροί, Εικόνες κ.λπ.) αποτελούν ζωντανά στοιχεία της Παράδοσής μας, και δια των συμβολιζομένων εννοιών και αξιών, όταν αυτά προσφέρονται ως Παιδεία και μαθητεία ζώσα και προσεγγίζονται βιωματικά, (θα) έχουν σαν αποτέλεσμα να άρουν την αδιαφορία μας για τον Άλλο (τον οποιοδήποτε), τον εγωισμό μας και τον ατομικισμό μας με τις τόσο τραγικές συνέπειες που βιώνουμε πολλές φορές και σήμερα (μοναξιά, φόβος, απογοήτευση, μισαλλοδοξία, έλλειψη οράματος κ.λπ.).
Ο ισχυρισμός πως τα Σύμβολα έχουν απαξιωθεί (μαζί με τα πρότυπα ζωής) και οι κοινωνίες έχουν αλλάξει, έχουν γίνει απ-άνθρωπες, θα πρέπει να μας ξυπνήσει από τον λήθαργο που βρισκόμαστε και να μας κάνει να δούμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Κατά την γνώμη μου αυτό βρίσκεται στον ατομικισμό μας, την ιδιώτευση, την στέρηση της σχέσης, την οποία όμως μπορούμε να αναζητήσουμε και να κατορθώσουμε με σίγουρα αποτελέσματα μόνο στο πρόσωπο (συγκεκριμένο πρόσωπο, τον ξένο, τον διαφορετικό, τον εχθρό, ιδιαίτερα στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες), όπως αιώνες τώρα συμβαίνει στην Ορθόδοξη Παράδοση και όχι στο άτομο (ατομικότητα) κατά το εωσφορικό «ως θεοί έσεσθε».

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Κουΐζ

Ποιος Διευθυντής Σχολείου στα Γιάννενα επέμενε {παρά την αντίθετη άποψη της Νομαρχίας) να λειτουργήσει τμήμα λέγοντας μάλιστα
"Αναλαμβάνω την ευθύνη";

Προφανώς τα παιδιά δεν συμμορφώθηκαν (και πολύ καλά έκαναν).
Πρότυπο υπευθυνότητας ο "τζες". Τι είδους "ευθύνη" μπορεί να αναλάβει κάποιος σε τέτοιες περιπτώσεις.
Ή νομίζει ότι μπορεί να διώξει τον ιό λέγοντας "ξουτ - ξουτ" όπως έδιωχνε τις κόττες από το μαγειριό στο χωριό του;

Ανώνυμος είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο του συναδέλφου και ακόμη πιο ευχάριστο το ότι κάποιοι από εμάς αισθάνονται ακόμη την ανάγκη να επικοινωνήσουν.
Όμως το κείμενο αυτό δεν απαντά με κανένα τρόπο στο πραγματικό επίδικο και μάλιστα το αποφεύγει έντεχνα οριοθετώντας προσεκτικά τη συζήτηση.
Έτσι πρέπει να επισημάνουμε ότι πέρα από το δίπολο "άτομο vs προσώπου", οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν αναδείξει την έννοια του πολίτη. Η θρησκευτική ουδετερότητα (η ακόμη καλύτερα η κρατική Αθεΐα) είναι όρος απαράβατος για την ανάπτυξη των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ μας χαρακτηριστικών. Όταν προσεγγίζουμε λοιπόν ένα ΠΟΛΙΤΙΚΟ ζήτημα, είναι μάλλον αποπροσανατολιστικό να επαναλαμβάνουμε το δράμα του "Αδερφοί Καραμάζωφ" προσπαθώντας να απαντήσουμε στο αν υπάρχει ηθική χωρίς θεό. Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, αλλά δεν έχει καμία σχέση με το επίδικο.
Όσο για το αν στέκει ο ισχυρισμός ότι οι λαοί που διαπαιδαγωγούνται με τις θρησκευτικές αξίες αντιστέκονται περισσότερο από τους άλλους στην αποδόμησή τους, νόμιζω ότι ένα χαρακτηριστικό περί του αντιθέτου παράδειγμα είναι η ίδια η υποδειγματική παρακμή της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Αλλά κι αυτό μάλλον είναι μια άλλη συζήτηση...
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία
Παπαθανάσης Λευτέρης, Χημικός

Ανώνυμος είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το σχόλιο.
Μπράβο.

citizen είπε...

Ίσως ο πλήρης διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας να βοηθήσει στο να διατηρήσουν τη σοβαρότητά τους (κατ’ άλλους να την ξαναβρούν) και οι δυο θεσμοί.
Τότε δεν θα έχουν νόημα και ερωτήματα του τύπου:
-Να αναγράφεται το θρήσκευμα στις ταυτότητες;
- Να αναρτώνται θρησκευτικά σύμβολα στα δημόσια κτίρια ή όχι;
Άλλωστε είναι καιρός πλέον η ευαισθησία, το ενδιαφέρον και η αγάπη για τον συν-άνθρωπο να στηριχθούν σε κοινωνικές αντιλήψεις και παιδεία που θα διαμορφώσουν πολίτες οι οποίοι θα απαιτήσουν ένα πιο δίκαιο κράτος.
Τούτο είναι και το τελικό ζητούμενο.
Επ’ αυτού δεν φαντάζομαι ούτε ο γλυκύς Ναζωραίος να έχει αντίρρηση.