Ανοιχτά μυαλά στο κρυφό σχολειό

Τάκης Καραγιάννης

Γράφει ο Τάκης Καραγιάννης

«Πολλοί αμφιβάλλουν αν υπήρξε ποτέ το κρυφό σχολειό. Ακόμη περισσότεροι προβληματίζονται για το εάν μπορεί να υπάρξει ποτέ ανοιχτό σχολείο. Για την ιστορική ανακρίβεια του πρώτου δεν πρόκειται να μιλήσω, μα δύναμαι να πω για την ιστορική επιτακτικότητα του δευτέρου». Κατά μία έννοια, η έκφραση του Βασίλη Κωστάκη δημιουργεί έναν συνειρμό εξίσωσης. Το ανοιχτό σχολείο λειτουργεί όπως ακριβώς και το κρυφό σχολειό, τουλάχιστον όπως μαθαίνουν τα παιδιά στο Δημοτικό. Όχι διαδεδομένα, με προβλήματα και αντιξοότητες, κόντρα στις αγκυλώσεις της κρατικής οργάνωσης, απέναντι στη νοοτροπία που επικρατεί. Κάτι μεταξύ «παρανομίας» και μυστικιστικής λειτουργίας. Το ανοιχτό σχολείο πιστεύει πως η πνευματική ανάπτυξη των παιδιών πρέπει να πηγάζει από τις εμπειρίες τους, βιωματικά.

Στα Γιάννενα, σε δύο Λύκεια του νομού η ομάδα του P2P Lab, μαζί με τους συνεργάτες καθηγητές, εφάρμοσε για τρεις μήνες κάτι τέτοιο, με την τριδιάστατη εκτύπωση να αποτελεί το όχημα για το ταξίδι. Οι τάξεις έγιναν εργαστήρια με κύριο χαρακτηριστικό τη συνεργατική δημιουργικότητα και τη συμμετοχική κουλτούρα. Τα βήματα απλά, αλλά άγνωστα στην αρχή. Εξοικείωση με το 3D printing, μελέτη του ανοιχτού κώδικα που διέπει τον τριδιάστατο εκτυπωτή και, στη συνέχεια, μπόλικη πράξη.

Οι μαθητές σκέφτηκαν ποια αντικείμενα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους τυφλούς συμμαθητές τους, μελέτησαν τη γεωμετρία τους, τη μηχανολογία τους και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να «κατασκευαστούν» και στη συνέχεια… εκτύπωσαν. Ένας κύβος του Ρούμπικ, ένα επιτραπέζιο sudoku, ένα μικρό κόμικ, μια μακέτα του κάστρου της πόλης, μια κούπα (σχετικές φωτογραφίες εδώ και βίντεο εδώ).

Ίσως ακόμη σημαντικότερο από τα αντικείμενα αυτά καθ’ αυτά είναι η διαδικασία που προηγήθηκε. Συζήτηση, μελέτη και ανάλυση, κατανόηση και φαντασία. Διάδραση. Όχι στείρα μόρφωση, αλλά βίωμα. Παιδεία που ξεπερνά τα όρια της λέξης και μπαίνει στα κύτταρα εφήβων, κάνοντάς τους να ξεχάσουν το άγχος που προκαλούν οι δομές του εκπαιδευτικού συστήματος. Ένα περιβάλλον πειραματισμού με δημοκρατικές δομές στην παραγωγή που επιτρέπει τη διαμόρφωση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που έχουν οι μαθητές. Όλα τα παραπάνω δεν περιορίζονται μόνο στην τριδιάστατη εκτύπωση. Υπάρχει και MuseScore για το μάθημα της μουσικής τεχνολογίας, σε Γυμνάσια και Λύκεια, το FreeMoodle -το οποίο είχε «γενέθλια» αυτές τις ημέρες- και άλλα.

Εάν κάτι συμβεί μια φορά, μπορεί να μην ξαναγίνει ποτέ. Εάν, όμως, συμβεί δεύτερη, τότε σίγουρα θα υπάρξει και τρίτη. Μένει να δούμε αν θα επιβεβαιωθεί αυτό ή εάν ο Καρλ Μαρξ είχε δίκιο που δεν προέβλεψε τρίτη φορά για την επανάληψη της Ιστορίας.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών