Η γλυκιά γοητεία της παραπλάνησης…

Η «αθωότητα» της λαϊκής βούλησης! 

Του Νίκου Τσούλια

Από τη μια πλευρά είναι τα κόμματα, που διαμορφώνουν την τέχνη τους για να προσελκύσουν και να πείσουν τους πολίτες στη δική τους πολιτική πρόταση. Επινοούν τεχνικές, ανακαλύπτουν τρόπους και μεθόδους, ώστε ο λόγος τους να είναι αποτελεσματικός στην κομματική διαμάχη και στον σκληρό κομματικό ανταγωνισμό, στις απαιτήσεις της ίδιας της λειτουργίας της πολιτικής και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Κορυφαίοι εκφραστές αυτής της τεχνικής είναι τα ηγετικά κομματικά πρόσωπα, των οποίων ο βερμπαλισμός χειραγωγεί φοβερά εύκολα τις σκέψεις των … αθώων ψηφοφόρων.

Και από την άλλη πλευρά είναι οι πολίτες, οι πολίτες που γίνονται συγκυριακά ψηφοφόροι και παίρνουν την τύχη στα χέρια τους έστω κατά καιρούς. Και πρέπει να επιλέξουν με κριτήριο το συμφέρον τους, την ιδεολογία τους, το συναισθηματικό τους κόσμο, ακόμα και με κάποια ειδικά κριτήρια. Είναι πάντα ασφαλή τα κριτήρια επιλογής των κομμάτων; Συνήθως όχι. Συνήθως ισχυριζόμαστε ότι απέχει ο προεκλογικός λόγος των κομμάτων (και δη των πάλαι ποτέ μεγάλων κομμάτων) από την εφαρμοζόμενη μετεκλογική πολιτική. Και είναι έτσι. Πρόκειται (ως προς την πλευρά των κομμάτων) για τον ισχυρισμό της διαφοράς μεταξύ επιθυμητού και εφικτού, πρόκειται (ως προς την πλευρά των πολιτών) για την ευδοκίμηση της γνωστής φράσης «να μού κοπεί το χέρι αν ξαναψηφίσω».

Πέραν τούτων έχω και μια άλλη παρατήρηση. Ο κόσμος ψηφίζει εκεί που διαμορφώνεται ένα ρεύμα, εκεί που επαγγέλλεται ένας εύκολος δρόμος. Φτάνω δε στην υπερβολική (;) σκέψη ότι ο κόσμος ρέπει προς την πλευρά που θεωρεί ότι θα είναι πιο εύκολα τα πράγματα ακόμα και αν εκτιμά ότι μπορεί και να εξαπατάται με αυτή τη δήθεν εύκολη επιλογή. Ας θυμηθούμε ποιο ήταν το κεντρικό σημείο στον υποσχετικό προεκλογικό λόγο των αρχηγών των δύο πρώην κυβερνητικών κομμάτων στις προτελευταίες εκλογές. Ο ένας έλεγε ότι «τα πράγματα είναι δύσκολα και η χώρα θα πάει για μεγάλο δανεισμό», ενώ ο άλλος έλεγε το γνωστό «λεφτά υπάρχουν». Δημιουργήθηκε ολόκληρο ρεύμα προς την εύκολη επιλογή. Εδώ γεννιέται ένα βασικό ερώτημα. Το αν υπήρχαν ή όχι λεφτά, δεν θα μπορούσαν να συνυπάρχουν. Ή το ένα θα ίσχυε ή το άλλο. Και οι δύο αρχηγοί προφανώς θα πρέπει να ήξεραν τι από τα δύο υπήρχε. Οι πολίτες δεν ήξεραν, αλλά έπρεπε να εκτιμήσουν τι ίσχυε για να πάρουν την απόφασή τους. Και επέλεξαν συνειδητά την εύκολη λύση. Έχω όμως την εντύπωση ότι γνώριζαν ότι τα πράγματα είναι δύσκολα, ότι λεφτά δεν υπήρχαν, ότι επέλεξαν αυτό που τους βόλευε, ότι «άκουσαν» αυτό που τους άρεσε!

Η ιστορία επαναλαμβάνεται και πάλι τώρα! Τώρα όμως τα πράγματα είναι σε δραματική κατάσταση. Και δεν διατυπώνεται απλά και καθαρά το πώς θα δοθεί λύση. Δεν διευκρινίζεται το πιο βασικό ερώτημα του αριστερόστροφου λαϊκισμού: πώς γίνεται να μην έχουμε δανειακή σύμβαση και να εξακολουθήσουμε να δανειζόμαστε και να είμαστε στο ευρώ; Δεν πέρασε λοιπόν ούτε μια τετραετία και η επιλογή στρέφεται προς εκείνη τη μεριά που υπόσχεται τον εύκολο δρόμο. Ο εύκολος δρόμος τώρα έρχεται από ένα τμήμα της αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκτιμά ότι μπορείς να είσαι στην Ευρωζώνη και να μην ζορίζεσαι, να συνεχίσεις την πορεία σου στο ευρώ χωρίς μνημονιακές δεσμεύσεις! Πώς γίνεται αυτό; Δεν έχει καμιά σημασία που δεν εξηγείται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εμείς θέλουμε να ακούσουμε αυτό που μας βολεύει και αυτό επιλέγουμε! Και πώς δεν τον βλέπουν όλα τα άλλα κόμματα και κυρίως το κομμουνιστικό κόμμα; Δεν μας ενδιαφέρει καθόλου, ας το έβλεπαν και αυτά. Και γιατί δεν μάς το λένε οι Ευρωπαίοι, αλλά μάς λένε το αντίθετο; Αυτό είναι λίγο δύσκολο να εξηγηθεί. Αλλά επιλέγουμε αυτό που μας αρέσει. Δεν έχει καμιά σημασία που την επομένη των εκλογών ο εύκολος δρόμος δεν θα υπάρξει. Άσε που τώρα δεν θα κριθεί ο εύκολος δρόμος εν τοις πράγμασι, αφού δεν θα γίνει κυβερνητική πρόταση. Έτσι θα φουντώσει η πολιτική έκφραση του εύκολου δρόμου ως αντιπολίτευση και ο λαός θα γευθεί την εύκολη λύση στις τηλεοπτικές συζητήσεις και στον ανέξοδο αντιπολιτευτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόκειται για τη γλυκιά αίσθηση της πλάνης, της πλάνης που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι; Πρόκειται για την υποκειμενοποίηση της πραγματικότητας; Πρόκειται για έναν λαϊκίστικο βολονταρισμό που τοποθετεί τον εαυτό μας στο κέντρο του κόσμου και μέσα από αυτό το κέντρο θα δείξουμε σε όλους τους Ευρωπαίους τη λύση στην κρίση που δεν την βλέπουν; Πρόκειται για μια εκούσια πολιτική παραπλάνηση; Πρόκειται για μια συλλογική φαντασίωση σε αυτό που θεωρούμε εύκολη λύση; Πρόκειται για τη γοητεία μιας αθωότητας που εμείς επινοούμε για τον εαυτό μας;

Η ιστορία επαναλαμβάνεται με φοβερή ευκολία και με ζηλευτή συντομία. Αλλά τώρα ο άξονας των εκλογών δεν είναι ο ίδιος με τον άξονα των προηγούμενων εκλογών που ήταν και μανιχαϊστικής και απολίτικης σύλληψης και εν πολλοίς επινοημένος, δεν είναι ο άξονας «Μνημόνιο – αντιμνημόνιο». Τώρα ο άξονας είναι υπαρκτός και είναι εθνικής σημασίας, τώρα είναι «Ευρώπη ή όχι Ευρώπη», αν η Ελλάδα παραμείνει στη ζώνη των χωρών με ανταγωνιστική οικονομία. Και αυτό το ερώτημα των εκλογών δεν ανατρέπει την παραδοσιακή λειτουργία αριστεράς – δεξιάς, όπως έγινε στις προηγούμενες εκλογές. Αλλά και πέραν από το αν θα παραμείνουμε στην ευρωζώνη το πρόβλημα ήδη υπάρχει και θα γίνεται χειρότερο, αφού η αγοραστική δύναμη και το βιοτικό επίπεδό μας έχει πέσει δραματικά σε σχέση με την πριν κρίσης εποχή. Επομένως είναι ζήτημα της άσκησης της οικονομικής πολιτικής μας η όποια εξέλιξη.

Η επιλογή μιας εύκολης επιλογής – που δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει – συνδέεται και με μια ανάγκη δημιουργίας μιας αντίληψης αθωότητας, μιας αθωότητας που θα λειτουργεί ως ένα πέπλο ανευθυνότητας, του τύπου «εγώ δεν φταίω, οι πολιτικοί με παραπλάνησαν…». Και πάλι από την αρχή. Θα περιμένουμε και τις μεθεπόμενες εκλογές να επιλέξουμε τον εύκολο δρόμο· που όμως ποτέ δεν θα υπάρξει. Και εμείς θα συμπεριφερόμαστε ωσάν οι εκλογές αυτές καθ’ εαυτές να δίνουν λύσεις στο πρόβλημά μας, στο πρόβλημα της κρίσης! Τόσο αθώα, τόσο αφελώς, τόσο υπέροχα! Γιατί πιστεύουμε τους Αλκιβιάδηδες της ιστορίας; Γιατί η παραπλάνηση έχει μια απίστευτη γοητεία. Και σε κάθε περίπτωση, όπως και αν κοιμηθεί το βράδυ της Κυριακής των εκλογών ο λαός, τη Δευτέρα το πρωί ξυπνάει πάντα αθώος…