Του Νίκου Τσούλια
Οι αισθήσεις μας είναι παράθυρο για να αντικρίζουμε τον κόσμο. Οι γνώσεις μας είναι διευρυμένα παράθυρα για να αντιλαμβανόμαστε περισσότερες περιοχές του κόσμου, για να διευρύνουμε διαρκώς τα όριά του, για να ερμηνεύουμε με όλο και πιο νέα ματιά τη σύσταση και το νόημα του κόσμου. Όμως και οι αισθήσεις μας και οι γνώσεις μας μετασχηματίζονται ταυτόχρονα σε τείχη που μάς εγκλωβίζουν για μια συνολική θέαση του κόσμου και του εαυτού μας. Και αυτό γιατί συμμετέχουμε και βιώνουμε ό,τι ονομάζουμε μεσόκοσμο.
Ωστόσο, ανακαλύπτουμε με τα εργαλεία της επιστήμης και ό,τι αποκαλούμε μικρόκοσμο. Δεν μπορούμε να συλλάβουμε τίποτα με τις αισθήσεις. Εκεί παράθυρα γνώσης είναι το πείραμα, η τεχνολογία, ο μαθηματικός λογισμός, ο φιλοσοφικός στοχασμός. Όταν διεισδύουμε στον μικρόκοσμο, τα πάντα αλλάζουν. Εκεί δεν υπάρχουν οι συνηθισμένες μας μορφές, εκεί οι λειτουργίες έχουν άλλη υφή, εκεί ο χρόνος δεν έχει μονή κατεύθυνση, δεν ξέρεις προς τα πού είναι το μέλλον. Εκεί η ύλη με την ενέργεια αλληλομετασχηματίζονται αλληλοεξαρτώμενες. Εκεί η αβεβαιότητα επικυριαρχεί σε κάθε γωνιά, σε κάθε εικόνα «παράλληλη» με εκείνη του μεσόκοσμου στην οποία εμείς διαβάζουμε μόνο σταθερούς νόμους και βεβαιότητα. Εκεί όλα είναι διαφορετικά.
 |
Νίκος Τσούλιας |
Ανακαλύπτουμε, επίσης, με αφετηρία την αρχέγονη ματιά μας προς τον ουρανό, και τονμακρόκοσμο. Εκεί το δέος είναι ασύλληπτο. Εκεί ο χωροχρόνος δεν έχει καμιά αναφορά με την αντίληψη που έχουμε εμείς γι’ αυτόν. Εκεί βασιλεύει η σιωπή και η ψύχρα. Εκεί τίποτα δεν είναι φιλόξενο για μια έκφραση ζωής, να και θεωρούμε μάλλον δεδομένο το φαινόμενο της ζωής σε αρκετές γωνιές του Σύμπαντος. Εκεί οι ταχύτητες, οι κινήσεις, οι μάζες όλα έχουν άλλη εικόνα, είναι άλλος κόσμος.
Αλλά έχουμε αναρωτηθεί πώς μάς βλέπει ένας μακρινός παρατηρητής, ένας παρατηρητής του εξωγήινου χώρου; Ο πλανήτης μας είναι μια μικρή γωνιά, μια ταπεινή γωνιά. Η αποκαθήλωσή της από το κέντρο του κόσμου – όπου εμείς οι συνοδοί της την είχαμε τοποθετήσει αυθαίρετα – έγινε με εκκωφαντικό τρόπο, εδώ και μερικούς αιώνες. Νιώθουμε πλέον τη μοναξιά του Σύμπαντος – πολύ πριν την κατακτήσει η επιστήμη – από τις αγωνίες του στοχασμού μας, του υπαρξιακού στοχασμού μας.
Η Γη μας, εμείς όλοι, ό,τι υπάρχει σ’ αυτή τη γωνιά, είμαστε ένα ανοικτό σύστημα μόνο ως προς τη ροή της ενέργειας, μόνο ως προς